Pierwszy Podręcznik Polskiego Forum Profilaktyki
Część VI
- Wytyczne Polskiego Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia dotyczące roli alkoholu w profilaktyce chorób układu krążenia
- Artur Mamcarz, Piotr Podolec, Andrzej Pająk, Anetta Undas, Elżbieta Kozek, Andrzej Tykarski, Marek Naruszewicz, Jerzy Stańczyk, Grzegorz Opala, Maciej Godycki-Ćwirko, Grzegorz Kopeć, Adam Torbicki
- Alkohol a choroby układu sercowo-naczyniowego Artur Mamcarz, Piotr Podolec, Grzegorz Kopeć
- Wprowadzenie
- Dane ogólne
- Aspekty metaboliczne
- Alkohol a ryzyko sercowo-naczyniowe
- Alkohol a ryzyko innych chorób
- Mechanizmy odpowiedzialne za korzyści dla układu sercowo-naczyniowego wynikające ze spożywania alkoholu
- Podsumowanie
- Opinie, komentarze, pytania
- Kardiolog
Mirosław Dłużniewski - Diabetolog
Jacek Sieradzki - Pediatra
Jerzy Stańczyk - Neurolog
Wojciech Kozubski - Gastroenterolog
Tomasz Mach - Toksykolog
Janusz Pach - Psychiatra
Dominika Dudek - Onkolog
Janusz Pawlęga - Diagnostyka ostrych zespołów wieńcowych po spożyciu alkoholu
Ewa Stępień - Kiedy z czystym sumieniem można usiąść za kierownicą?
Andrzej Borysewicz - Czy państwo zarabia na akcyzie?
Bogusław Mąsior
Część VII
- Wytyczne Polskiego Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia dotyczące chorób sercowo-naczyniowych u kobiet
- Zdzisława Kornacewicz-Jach, Piotr Podolec, Grzegorz Kopeć, Andrzej Pająk, Tomasz Zdrojewski, Marek Naruszewicz, Jerzy Stańczyk, Anetta Undas, Elżbieta Kozek, Andrzej Tykarski, Grzegorz Opala, Adam Windak, Adam Torbicki, Jacek Musiał
- Choroby serca u kobiet Zdzisława Kornacewicz-Jach
- Wprowadzenie
- Epidemiologia
- Postrzeganie problemu
- Różnice płci
- Czynniki ryzyka
- Ocena ryzyka
- Klinika
- Podsumowanie
- Społeczne uwarunkowania chorób serca u kobiet Beata Tobiasz-Adamczyk
- Wprowadzenie
- Status społeczno-ekonomiczny
- Postawy lekarzy
- Rola edukacji zdrowotnej
- Opinie, komentarze, pytania
- Epidemiologia czynników ryzyka u polskich kobiet
Barbara Cybulska - Jak wyodrębnić wśród kobiet grupę o wysokim ryzyku chorób układu sercowo-naczyniowego?
Marek Naruszewicz - Nadciśnienie tętnicze u kobiet - problem wciąż niedoceniany
Kalina Kawecka-Jaszcz - Udar mózgu u kobiet
Anna Członkowska - Odrębności diagnostyki choroby wieńcowej u kobiet
Hanna Szwed - Leczenie interwencyjne choroby niedokrwiennej serca u kobiet
Wiesława Tracz - Operacje pomostowania tętnic wieńcowych u kobiet
Andrzej Bochenek - Hormonalna terapia zastępcza a ryzyko chorób układu krążenia
Jadwiga Kłoś - Choroby serca u kobiet - perspektywa europejska
Andrzej Rynkiewicz - Cukrzyca a ryzyko sercowo-naczyniowe u kobiet
Bogna Wierusz-Wysocka - Terapia hormonalna w okresie menopauzy a ryzyko chorób układu krążenia - punkt widzenia ginekologa
Tomasz Pertyński, Grzegorz Stachowiak - Problemy psychologiczne u kobiet w okresie okołomenopauzalnym
Zbigniew Lew-Starowicz
Część VIII
- Wytyczne Polskiego Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia dotyczące tzw. nowych czynników ryzyka
- Anetta Undas, Piotr Podolec, Grzegorz Kopeć, Andrzej Pająk, Zbigniew Gąsior, Maciej Małecki, Mieczysław Pasowicz, Andrzej Rynkiewicz, Adam Torbicki, Tomasz Zdrojewski, Danuta Czarnecka, Wojciech Drygas, Maciej Godycki-Ćwirko, Elżbieta Kozek, Marek Naruszewicz, Grzegorz Opala, Jerzy Stańczyk, Jacek Sieradzki
- Nowe biologiczne czynniki ryzyka miażdżycy Anetta Undas
- Wprowadzenie
- Białko C-reaktywne (C-reactive protein - CRP)
- Homocysteina (Hcy)
- Lipoproteina (a) - Lp(a)
- Fibrynogen
- Interleukina 6 (IL-6)
- Metaloproteinaza-9 macierzy (MMP-9)
- Fosfolipaza A2 związana z lipoproteinami (Lp-PLA2)
- Inne biochemiczne potencjalne czynniki ryzyka
- Podsumowanie
- Białko C-reaktywne w populacji polskiej - wyniki badania NATPOL PLUS Tomasz Zdrojewski
- Spoczynkowa częstość rytmu serca Andrzej Rynkiewicz, Grzegorz Kopeć, Piotr Podolec
- Wprowadzenie
- Spoczynkowa częstość rytmu serca a ryzyko sercowo-naczyniowe
- Patomechanizm związku przyśpieszonego rytmu serca z ryzykiem sercowo-naczyniowym
- Wartości prawidłowe częstości rytmu serca
- Zasady pomiarów spoczynkowej częstości rytmu serca
- Metody redukcji częstości rytmu serca
- Szczepienia przeciw grypie w prewencji chorób sercowo-naczyniowych Piotr Podolec, Grzegorz Kopeć
- Wprowadzenie
- Możliwe patomechanizmy powikłań sercowo-naczyniowych wywołanych zakażeniem wirusem grypy
- Biologia wirusa
- Epidemiologia grypy
- Rola szczepień przeciw grypie w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych
- Zalecenia dotyczące szczepień przeciw grypie u pacjentów z chorobami sercowo-naczyniowymi
- Przeciwwskazania do szczepień
- Grypa Lidia B. Brydak
- Wprowadzenie
- Objawy kliniczne grypy
- Diagnostyka
- Powikłania po przebytej grypie
- Profilaktyka - szczepienia przeciw grypie
- Leki antygrypowe nowej generacji
- Zdrowie publiczne
- Podsumowanie
- Szczepienia przeciwko grypie u osób w wieku podeszłym - wyniki badań i mechanizmy protekcji kardiologicznej Magdalena Strach, Urszula Kozera-Ptaszyńska, Tomasz Grodzicki
- Wprowadzenie
- Znaczenie szczepień u osób w starszym wieku
- Grubość kompleksu infima-media Zbigniew Gąsior, Katarzyna Mizia-Stec, Magdalena Mizia
- Wprowadzenie
- Miażdżyca i zmiany strukturalne ściany naczyniowej a IMT
- Metodyka pomiaru
- Wartości referencyjne
- IMT a czynniki ryzyka miażdżycy
- IMT tętnic szyjnych a zmiany miażdżycowe w naczyniach wieńcowych IMT jako wskaźnik ryzyka incydentów Sercowo-naczyniowych
- IMT jako wskaźnik progresji/regresji miażdżycy
- IMT w innych naczyniach tętniczych
- IMT a inne parametry przebudowy strukturalnej i czynnościowej naczyń - wzajemne powiązania
- Podsumowanie
- Ocena funkcji śródbłonka. Znaczenie pomiarów rozszerzalności tętnicy ramiennej Grzegorz Kopeć, Piotr Podolec
- Wprowadzenie
- Ocena funkcji śródbłonka
- Pomiary naczynioruchowej funkcji śródbłonka
- Badania rozszerzalności tętnic wieńcowych
- Badanie funkcji śródbłonka na tętnicach obwodowych
- Podsumowanie
- Zwapnienia tętnic wieńcowych - wskaźnik calcium score Mieczysław Pasowicz
- Wprowadzenie
- Obrazowanie zwapnień
- Wskaźnik uwapnienia tętnic wieńcowych
- Kliniczne zastosowania wskaźnika uwapnienia tętnic wieńcowych
- Czy oznaczać wskaźnik uwapnienia tętnic wieńcowych u osób bez objawów?
- Czy oznaczać wskaźnik uwapnienia tętnic wieńcowych u osób z objawami?
- Rola wskaźnika CS w swoistych populacjach chorych
- Zalecenia i wytyczne towarzystw medycznych w Europie i na świecie
- Podsumowanie
- Genetyczne czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych Maciej T. Małecki, Dariusz Moczulski
- Wprowadzenie
- Dziedziczenie chorób sercowo-naczyniowych
- Monogenowe postacie choroby niedokrwiennej serca
- Badania nad podłożem genetycznym złożonych form choroby niedokrwiennej serca
- Podsumowanie
- Zanieczyszczenia powietrza a ryzyko chorób układu krążenia Adam Torbicki
- Wprowadzenie
- Cząsteczki PM 2,5 um
- Działania na rzecz ograniczania zanieczyszczeń
- Podsumowanie
Szybki dostęp
Polskie Towarzystwo Kardiologiczne
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne
Towarzystwo Internistów Polskich
Polskie Towarzystwo Pediatryczne
Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego
Polskie Towarzystwo Neurologiczne
Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce
Nadeszły niełatwe dla serca czasy. Tempo życia człowieka XXI wieku różni się diametralnie od modelu życia naszych przodków. Pośpiech, brak umiejętności radzenia sobie ze stresem, uzależnienie od nikotyny, a dodatkowo nieodpowiednia dieta i niechęć do wysiłku fizycznego nie mogą się podobać naszym sercom. My, lekarze, z niepokojem obserwujemy gwałtowny wzrost częstości występowania chorób układu krążenia, a starając się zaradzić alarmującemu zjawisku, myślimy przede wszystkim o profilaktyce. O tym, że łatwiej zapobiegać chorobom, niż je leczyć w zaawansowanym stadium, wiadomo przecież nie od dziś. Dodajmy też, że profilaktyka jest od leczenia znacznie tańsza. To prawda, że medycyna naprawcza, a zwłaszcza kardiologia inwazyjna poczyniła w ostatnim czasie ogromne postępy. Doskonale jednak wiemy, że to nie wystarczy, że bez działań profilaktycznych nie uda się opanować epidemii chorób układu krążenia, a trudno nie uznać za epidemię sytuacji, kiedy z przyczyn sercowo-naczyniowych umiera co drugi człowiek w naszym kraju. Choroby sercowo-naczyniowe powodują aż połowę zgonów wśród Polaków i plasują się na samym szczycie listy przyczyn umieralności w naszym kraju. Trudno w to uwierzyć, ale nowotwory, urazy i zatrucia zajmują dalsze miejsca. Mówiąc coraz głośniej o profilaktyce, edukując Polaków w zakresie prozdrowotnego stylu życia, postępujemy zgodnie z przyjętym przez Radę Unii Europejskiej w 2002 roku Europejskim Planem dla Serca (Heart Plan for Europe).
Już na początku lat 90. ubiegłego stulecia prewencja stała się jednym z naczelnych zadań Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Na to, że jest o co walczyć, wskazują doświadczenia Stanów Zjednoczonych, gdzie od połowy lat 60. XX wieku liczba zgonów z powodu udarów mózgu i choroby niedokrwiennej serca zmniejszyła się o przeszło 50% i dzisiaj choroby sercowo-naczyniowe odpowiadają tam za około 40% wszystkich zgonów. Przykład Finlandii, w której w reakcji na gwałtowny wzrost liczby zawałów serca wprowadzono program bardzo intensywnej profilaktyki, pokazuje, jak wiele zależy od współpracy całego sztabu ludzi. Szeroko pojęta edukacja społeczna wymaga bowiem działań na różnych płaszczyznach; musi się opierać na współpracy lekarzy rodzinnych, pielęgniarek, dietetyków, rehabilitantów, psychologów, a także odpowiednio wyedukowanych w tej dziedzinie nauczycieli i dziennikarzy. Zmiana stylu życia na prozdrowotny wymaga ogromnej pracy, cierpliwości, czasu i wiedzy. Relacja lekarz-pacjent może się okazać w tej dziedzinie niewystarczająca, wiele nowych możliwości stwarzają natomiast media, a zwłaszcza internet.
Skuteczna profilaktyka musi się opierać na współpracy specjalistów różnych dziedzin medycyny i na integracji wielu specjalności. Chorób serca nie można dzisiaj analizować oddzielnie, w oderwaniu od schorzeń na pozór niezwiązanych z układem krążenia. Kierując się tymi przesłankami, Polskie Towarzystwo Kardiologiczne zaprosiło do współpracy w ramach Polskiego Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia (PFP) pozostałe polskie towarzystwa medyczne, jak: Towarzystwo Internistów Polskich, Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego, Polskie Towarzystwo Badań nad Miażdżycą, Polskie Towarzystwo Pediatryczne, Polskie Towarzystwo Neurologiczne oraz Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce. O status Partnera lub Przyjaciela PFP mogą się ubiegać towarzystwa naukowe, instytucje oraz osoby prywatne, które rozumieją znaczenie profilaktyki zdrowotnej i jej rolę we współczesnej medycynie i których działalność wiąże się z jej rozpowszechnianiem.
4 marca 2005 roku w Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie powołaliśmy do życia Polskie Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia. Sygnatariuszami aktu elekcyjnego byli prezesi wyżej wymienionych towarzystw naukowych. Patronat honorowy objął Profesor Michał Tendera, Prezes Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
Aby szerzej realizować założenia powstałego w Krakowie PFP, powołaliśmy pismo o charakterze edukacyjnym - "Forum Profilaktyki" - którego zadanie polega na przedstawianiu odmiennych punktów widzenia na wybrany problem, inicjowaniu dyskusji w gronie przedstawicieli różnych dziedzin medycyny, a w końcu opracowywaniu jednolitych wytycznych dla lekarzy i pacjentów. I to jest nasz główny cel. Jednocześnie walczymy o zaadaptowanie na rodzimym gruncie najnowszych europejskich standardów postępowania dotyczących chorób układu krążenia. Niezmiernie ważne, by na temat zdrowia wypowiadali się specjaliści. Niełatwo bowiem przeciętnemu pacjentowi poruszać się w gąszczu przeróżnych porad i modnych (a często wątpliwych) rewelacji dotyczących zdrowia, którymi tak często atakują go media. Dlatego członkami Rady Redakcyjnej PFP są przedstawiciele polskich towarzystw medycznych, a prezentowane przez nas zalecenia zawsze opierają się na dowodach naukowych. Dyskusja za każdym razem kończy się ustaleniem konsensusu Rady Redakcyjnej PFP.
W trosce o kolegów lekarzy pragnących przystąpić do egzaminu specjalizacyjnego regularnie drukujemy w naszym biuletynie zestawy pytań dotyczących poszczególnych zagadnień profilaktyki zdrowotnej.
Dla pacjenta najważniejsze jest to, byśmy my, lekarze różnych specjalności, mówili do niego jednym głosem. By takie same zalecenia dotyczące profilaktyki usłyszał od kardiologa, diabetologa, nefrologa, neurologa itd. Niniejsza publikacja prezentuje przeszło dwuletni dorobek PFP. Przez ten czas udało się nam osiągnąć konsensus i opracować wytyczne w tak istotnych dla prewencji chorób sercowo-naczyniowych zagadnieniach, jak:
W pierwszym tomie Podręcznika Polskiego Forum Profilaktyki oprócz wyżej wymienionych wytycznych przedstawiamy przegląd najważniejszych programów epidemiologicznych i prewencyjnych chorób układu krążenia w Polsce i na świecie. Wybitni polscy eksperci z zespołami współpracowników przedstawili między innymi najważniejsze definicje, pojęcia i skróty w prewencji, czynniki ryzyka, metody prewencji oraz strategie rozwoju prewencji w Polsce. Autorami wytycznych, rozdziałów i komentarzy są nie tylko znakomici polscy eksperci ds. profilaktyki i epidemiologii, ale także naukowcy z innych dziedzin medycyny. Skuteczna profilaktyka oznacza powrót do źródeł medycyny, traktującej człowieka jako integralną całość. Mówimy o tym w momencie, kiedy z niebywałym entuzjazmem tworzymy w Polsce coraz to nowe specjalności (aktualnie mamy ich około dziewięćdziesięciu!). Tymczasem w Europie pojawiła się tendencja, by ich liczbę zredukować do około trzydziestu. Dziś, kiedy czas życia (również w Polsce) znacznie się wydłużył, co oznacza więcej schorzeń różnych układów, takie holistyczne, hipokratesowskie spojrzenie w medycynie wydaje się niezbędne.
Podręcznik Polskiego Forum Profilaktyki jest pierwszą w Polsce książką, w której kompleksowo omówiono zagadnienia profilaktyki chorób układu krążenia. Książka adresowana jest do lekarzy wszystkich specjalności, nauczycieli, studentów i uczniów, osób zajmujących się promocją zdrowia oraz do wszystkich, którym nieobojętne jest własne zdrowie.
Kraków, 6 grudnia 2007 r.
Piotr Podolec
Zagadnienia opracowane w Podręczniku PFP:
Część I
Część II
Część III
Andrzej Pająk
Piotr Bandosz, Tomasz Zdrojewski
Andrzej Rynkiewicz
Andrzej Tykarski
Krzysztof Strojek
Barbara Zahorska-Markiewicz
Jerzy Stańczyk, Beata Kierzkowska
Danuta Ryglewicz
Anetta Undas
Marek Naruszewicz
Adam Windak
Część IV
Marek Naruszewicz
Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz
Andrzej Szczudlik, Agnieszka Słowik, Dorota Włoch-Kopeć
Kalina Kawecka-Jaszcz, Danuta Czarnecka
Lesław Szydłowski
Tomasz Grodzicki
Andrzej Pająk
Tomasz Zdrojewski
Wanda Horst-Sikorska
Część V
Waldemar Banasiak, Piotr Ponikowski
Władysław Grzeszczak
Jan Kochanowski
Ariadna Gierek-Łapińska
Barbara Zahorska-Markiewicz
Tomasz Klupa
Anna Rudnicka
Jerzy Sadowski