Co to jest ciśnienie tętnicze ?

• Ciśnienie tętnicze jest to siła z jaką krew działa na naczynia, w których płynie.
• Wartość ciśnienia tętniczego oznacza się dwiema liczbami np. 120/80 mmHg co należy odczytywać jako: "sto dwadzieścia na osiemdziesiąt milimetrów słupa rtęci".
• Pierwsza liczba oznacza ciśnienie skurczowe określane potocznie jako górne. Jest to ciśnienie panujące w naczyniach w czasie skurczu serca.
• Druga liczba oznacza ciśnienie rozkurczowe określane potocznie jako dolne. Jest to ciśnienie panujące w naczyniach w czasie rozkurczu serca.

  Co oznaczają poszczególne wartości ciśnienia tętniczego ?

  Kiedy rozpoznajemy nadciśnienie ?

• Nadciśnienie tętnicze jest to stan długotrwale utrzymujących się wysokich wartości ciśnienia tętniczego.
• Rozpoznaje się je na podstawie pomiarów ciśnienia tętniczego na ramieniu wykonywanych przez lekarza lub pielęgniarkę.
• Jeśli wartości ciśnienia tętniczego w trakcie co najmniej dwóch wizyt (należy przyjąć średnią z co najmniej dwóch pomiarów podczas jednej wizyty) są wyższe lub równe 140 mmHg dla ciśnienia skurczowego lub 90 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego lekarz rozpoznaje nadciśnienie tętnicze.
• Wartość 140/90 mmHg lub wyższa upoważnia do rozpoznania nadciśnienia tętniczego u każdej osoby bez względu na wiek.
• 140/90 mmHg = NADCIŚNIENIE
• U osób, które mają podwyższone ciśnienie skurczowe i prawidłowe wartości ciśnienia rozkurczowego rozpoznaje się tak zwane izolowane nadciśnienie skurczowe. Jest to najczęstsza postać nadciśnienia tętniczego u osób powyżej 60 roku życia.
• Nadciśnienie tętnicze można również rozpoznać na podstawie pomiarów wykonanych w domu przez pacjenta lub wyniku ambulatoryjnej rejestracji ciśnienia tętniczego przy pomocy aparatu ABPM (tzw. „Holter ciśnieniowy”)

  Zasady prawidłowego pomiaru ciśnienia tętniczego.

• Przed pomiarem odpocznij co najmniej 5 minut.
• Nie wykonuj pomiaru po intensywnym wysiłku.
• Na ok. 30 min przed pomiarem nie jedz obfitych posiłków, nie pij kawy ani alkoholu, nie pal papierosów.
• Mierz ciśnienie w pozycji siedzącej lub leżącej.
• Mankiet aparatu załóż na ramię tak aby znajdował się na poziomie serca.
• Wykonaj przynajmniej dwa pomiary oddzielone 1-2 minutową przerwą, jeśli ich wyniki znacznie różnią się wykonaj kolejne pomiary, jako ostateczny wynik przyjmij średnią arytmetyczną z pomiarów.

  Na którym ramieniu należy mierzyć ciśnienie tętnicze ?

• Wartości ciśnienia tętniczego na obu ramionach mogą się różnić dlatego podczas pierwszej konsultacji lekarskiej należy wykonać pomiar ciśnienia na prawym i lewym ramieniu.
• Prawidłowo różnica ciśnień po obu stronach dla ciśnienia skurczowego nie powinna przekraczać 20 mmHg a dla ciśnienia rozkurczowego 10 mmHg.
• W przypadku wyższej różnicy należy skonsultować się z lekarzem.
• Ważne jest aby zawsze kolejne pomiary ciśnienia wykonywać na tym ramieniu, na którym ciśnienie tętnicze było wyższe.

  Jaka często nadciśnienie tętnicze występuje w Polsce ?

• Wśród dorosłych Polaków 1/3 choruje na nadciśnienie tętnicze
• Prawie 30% osób chorujących na nadciśnienie tętnicze nie zdaje sobie z tego sprawy
• Częstość nadciśnienia tętniczego wzrasta wraz z wiekiem, na przykład: w grupie osób powyżej 80 roku życia aż ¾ ma nadciśnienie tętnicze

  Jakie są przyczyny nadciśnienia tętniczego ?

• U 95% pacjentów rozpoznaje się tak zwane samoistne nadciśnienie tętnicze to znaczy takie, które nie ma jednej ściśle określonej przyczyny. Wynika ono ze skłonności genetycznych (częste występowanie nadciśnienia w rodzinie) oraz niezdrowego stylu życia, na które składają się:

1. palenie tytoniu,
2. nadużywanie alkoholu,
3. nadmierne spożycie soli i tłuszczów,
4. mała aktywność fizyczna,
5. stres,
6. otyłość.

  Jakie są objawy nadciśnienia tętniczego ?

• Nadciśnienie tętnicze jest chorobą o podstępnym przebiegu, to znaczy zwykle przebiega bezobjawowo prowadząc do groźnych powikłań.
• NADCIŚNIENIE TĘTNICZE ZWYKLE NIE BOLI choć czasem może objawiać się w postaci bólu głowy, uczucia kołatania serca, uderzeń gorąca (wypieki na twarzy), zawrotów głowy, duszności.

  Jak zapobiegać wystąpieniu nadciśnienia ?

• Zapobieganie wystąpieniu nadciśnienia tętniczego polega na przestrzeganiu zasad zdrowego stylu życia.

  Dlaczego nadciśnienie tętnicze należy leczyć ?

Nadciśnienie tętnicze należy leczyć głównie z dwóch powodów:

• Po pierwsze - w wielu badaniach wykazano, że nadciśnienie prowadzi do groźnych powikłań jak zawał serca, udar mózgu, niewydolność serca, niewydolność nerek. Sprzyja również rozwojowi otępienia, może także prowadzić do ślepoty.
• Po drugie - udowodniono, że leczenie nadciśnienia zmniejsza ryzyko wystąpienia wymienionych wyżej powikłań oraz ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia.

  Na czym polega leczenie nadciśnienia tętniczego ?

• Zmiana stylu życia
  Warunkiem koniecznym do prawidłowego leczenia nadciśnienia tętniczego jest zmiana stylu życia. Polega ona na przestrzeganiu następujących zasad:

1. zaprzestanie palenia papierosów
2. normalizacja masy ciała (redukcja u osób z otyłością)
3. redukcja nadmiernego spożycia alkoholu
   • o u mężczyzn do 20 g etanolu/dobę (1-2 szklanek piwa, 1-2 kieliszki wina, 1-2 kieliszki mocnego alkoholu)
   • o u kobiet do 10 g etanolu/dobę (1 małe piwo, 1 kieliszek wina, 1 kieliszek mocnego alkoholu)
   • zdecydowane wykluczenie jednorazowej konsumpcji większej ilości alkoholu
4. zwiększenie aktywności fizycznej
   • regularny wysiłek na świeżym powietrzu jak bieganie, szybki spacer, pływanie przynajmniej 30 minut dziennie, przynajmniej 4-5 razy w tygodniu
   • nawet niewielki wysiłek fizyczny może obniżyć wartość skurczowego ciśnienia tętniczego o 4-8 mmHg
5. ograniczenie spożycia soli kuchennej
   • < 5 g/ dobę ( 5 g soli to jedna łyżeczka do herbaty)
   • taka ilość soli występuje naturalnie w produktach spożywczych, dlatego podstawową zasadą jest NIEDOSALANIE POTRAW
   • zmniejszenie spożycia soli do < 5g/dobę obniża ciśnienie tętnicze
6. zwiększenie spożycia warzyw i owoców oraz zmniejszenie spożycia tłuszczów zwierzęcych

• Leczenie farmakologiczne

1. Dobre leki przeciwnadciśnieniowe muszą spełniać trzy podstawowe warunki:
   • obniżać ciśnienie tętnicze
   • zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia oraz ryzyko zgonu z ich powodu
   • mają być bezpieczne
2. Obecnie 5 grup leków spełnia wymienione kryteria. Należą tu:
   • Leki moczopędne (diuretyki)
   • Beta-blokery
   • Inhibitory konwertazy angiotensyny
   • Blokery kanału wapniowego
   • Antagoniści angiotensyny II
3. O wyborze leku, po uwzględnieniu wywiadu medycznego i badania pacjenta decyduje lekarz

  Do jakich wartości należy obniżyć ciśnienie tętnicze ?

• Ciśnienie tętnicze należy obniżyć do wartości poniżej 140/90 mmHg.
• U niektórych chorych zalecane jest obniżanie ciśnienia do innych wartości, np. u osób w wieku podeszłym do 150 mmHg

  Dlaczego nie zawsze udaje się obniżyć nadciśnienie tętnicze ?

• Skuteczność leczenia nadciśnienia tętniczego jest niewielka.
• Jak wskazują statystyki polskie tylko u 23% osób z nadciśnieniem tętniczym osiąga się prawidłową kontrolę choroby to znaczy udaje się obniżyć ciśnienie do wartości poniżej 140/90 mmHg.
• Wynika to z głównie z następujących przyczyn:

1. Po pierwsze: większość pacjentów nie zmienia swojego stylu życia.
2. Po drugie: tylko 2/3 chorych na nadciśnienie tętnicze wie o swojej chorobie a u pozostałej jednej trzeciej choroba nie zostaje wykryta (choć nie jest to trudne).
3. Po trzecie: niecałe 2/3 pacjentów z rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym regularnie przyjmuje leki co jest warunkiem osiągnięcia dobrych wyników leczenia.
4. Po czwarte: wielu pacjentów samodzielnie odstawia sobie leki lub przyjmuje je w mniejszych dawkach niż zaleci lekarz.